Bài 4 trang 101 SGK Ngữ văn 10 tập 1

Tài liệu hướng dẫn trả lời thắc mắc bài 4 trang 101 sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 1 phần soạn bài Ôn tập văn học dân gian Việt Nam chi tiết và đầy đủ nhất.

Đề bài:

Bạn đang xem bài: Bài 4 trang 101 SGK Ngữ văn 10 tập 1

a. Ca dao than thân thường là lời của người nào? Vì sao? Thân phận của những con người ấy hiện lên thế nào, bằng những so sánh ẩn dụ gì?

Ca dao tình nghĩa đề cập tới những tình cảm, phẩm chất gì của người lao động? Vì sao họ hay nhắc tới những biểu tượng cái khăn, cái cầu để bộc lộ tình yêu; những biểu tượng cây đa, bến nước – con thuyền, gừng cay – muối mặn… để nói lên tình nghĩa của mình.

So sánh tiếng cười tự trào và tiếng cười phê phán trong ca dao khôi hài. Từ đó nhận xét về tâm hồn người lao động trong cuộc sống còn nhiều vất vả, toan lo.

b. Nêu những giải pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong ca dao.

Trả lời bài 4 trang 101 SGK văn 10 tập 1

Cách trình bày 1

a) Ca dao than thân thường là lời của người phụ nữ trong xã hội cũ. Thân phận của họ bị phụ thuộc vào những người khác trong xã hội. Họ không thể tự định đoạt hạnh phúc của mình, những trị giá tốt đẹp của họ không được người khác biết tới. Để nói về thân phận của mình, họ được sử dụng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ. Hình ảnh so sánh, ẩn dụ ấy thường xuất hiện sau cấu trúc “Thân em như…”.

Ca dao yêu thương tình nghĩa đề cập tới tình yêu, sự thủy chung, nỗi nhớ nhung, ước mong được gặp nhau của tình yêu lứa đôi…

Những tình cảm đó thường được biểu hiện thông qua những hình ảnh như tấm khăn, ngọn đèn, cái cầu, con thuyền, bến nước, gừng cay – muối mặn…

Ca dao khôi hài gôm hai mảng, một là tiếng cười tự trào thể hiện niềm yêu đời, lạc quan của người nông dân; hai là tiếng cười châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Tiếng cười tự trào là tiếng cười lạc quan trước hoàn cảnh của bản thân, còn tiếng cười phê phán là tiếng cười nhằm vào những thói hư tật xấu trong xã hội.

b) những giải pháp nghệ thuật thường sử dụng trong ca dao:

– Thường lặp lại những mô thức mở đầu: thân em, em như, cô kia, ước gì,…

– Sử dụng nhiều những mô típ biểu tượng: gừng cay – muối mặn, con đò, bến đợi, ngọn đèn, tấm khăn, cái cầu,…

– Sử dụng phổ biến những giải pháp so sánh, ẩn dụ, phóng đại, tương phản đối lập.

– Sử dụng những thể thơ thân thuộc của dân gian (chủ yếu là lục bát).

– tiếng nói mang tính chất lời ăn tiếng nói hàng ngày, tuy rất đời thường nhưng mang nhiều hàm nghĩa sâu sắc…

Cách trình bày 2

a.

– Ca dao than thân thường là lời than của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Thân phận của họ long đong, long đong bị phụ thuộc vào người khác, trị giá của họ không người nào biết tới. Những hình ảnh ẩn dụ thường được sử dụng: tấm lụa đào, củ ấu gai,…

– Ca dao yêu thương tình nghĩa đề cập tới tình bạn cao đẹp, tình yêu lứa đôi thắm thiết mặn nồng, nỗi nhớ nhung da diết và tình nghĩa thủy chung,…của con người trong cuộc sống. những biểu tượng thường được sử dụng: tấm khăn, ngọn đèn, cái cầu, cây đa, bến nước – con thuyền, gừng cay – muối mặn,…

– Ca dao khôi hài phê phán những thói tật xấu của con người và nói lên ý thức lạc quan yêu đời của người dân lao động trong cuộc sống vất vả của họ.

b. những giải pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong ca dao: so sánh, ẩn dụ, phóng đại, nói giảm,…

Cách trình bày 3

a. Ca dao than thân thường là lời của người nào? Vì sao? Thân phận của những người ấy hiện lên thế nào? Bằng những so sánh ẩn dụ gì?

– Ca dao than thân là lời của những người bình dân, vì những người phụ nữ bình dân trong xã hội phong kiến phải chịu nhiều điều xấu số, họ phải chịu nhiều tầng áp bức.

Thân phận người phụ nữ bình dân hiện lên trong bài ca dao than thân như là những số phận không thể tự chủ, không quyết định được vận mệnh của mình. Họ thường ví mình như “tấm lụa đào” giữa chợ, như “hạt mưa sa” giữa trời, như “giếng nước giữa đàng” không biết vận may rủi sẽ rơi vào tay người nào.

– Ca dao yêu thương, tình nghĩa đề cập tới niềm thương nỗi nhớ, tình cảm mặn mà, thuỷ chung son sắt.

Ca dao thường nhắc tới “cái khăn” để bộc lộ tình yêu vì đó là những hình ảnh sắp gũi, được lựa chọn để tượng trưng cho tình cảm, cho khát vọng, tình yêu của nhân dân lao động.

Ca dao cũng thường sử dụng những biểu tượng “cây đa”, “bến nước”, “con thuyền”, “gừng cay”, “muối mặn” để nói lên tình nghĩa của mình vì những sự vật ấy có những nét tương đồng, sắp gũi với tình cảm của con người nông thôn Việt Nam.

– So sánh tiếng cười tự trào và tiếng cười phê phán xã hội trong ca dao khôi hài: Đây đều là những tiếng cười hóm hỉnh, thông minh, khôi hài. Điều này cho thấy tâm hồn người bình dân luôn lạc quan trước cuộc đòi còn nhiều nỗi toan lo, vất vả.

b. Những giải pháp nghệ thuật thường sử dụng trong ca dao

giải pháp nghệ thuật Ý nghĩa Ví dụ So sánh Là cách đối chiếu sự vật này với sự vật khác trên cơ sở những nét giống nhau. Thân em như tấm lụa đào… Thân em như củ ấu gai… Thân em như giêng giữa đàng… Muối mặn… gừng cay… (như đôi ta tình nặng nghĩa dày) Ẩn dụ Là cách lấy tên của sự vật này để nói sự vật khác (vắng mặt) trên cơ sở những nét giống nhau. Mặt trăng sánh với mặt trời… Khăn thương nhớ người nào Hoán dụ Là cách lấy tên của sự vật này để nói sự vật khác trên cơ sở những mối quan hệ sắp nhau (toàn thể – phòng ban,…). Mắt thương nhớ người nào. Nói quá Tức phóng đại, có ít nói nhiều, có nhỏ nói to hay trái lại. Ước gì sông rộng một gang… Lỗ mũi mười tám gánh lông. Nói ngược Cách nói làm cho những gì trái trái lại nằm trong phương thức thuận chiều. Làm trai cho đáng nên trai – Khom lưng uốn gối gánh hai hạt vừng. Tương phản Cách nói tạo thành hai vế ngược nhau. Chồng người đi ngược về xuôi Chồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo.

Cách trình bày 4

a.

– Ca dao than thân thường nói tới những số phận xấu số, nghèo khổ thường là thân phận những người phụ nữ thời phong kiến, trị giá phẩm chất của họ không được người ta biết tới và trân trọng. Thân phận ấy thường được so sánh như: củ ấu gai, tấm lụa đào, hạt mưa, miếng cau khô, cái giếng…

– Ca dao yêu thương, tình nghĩa Ca dao yêu thương, tình nghĩa đề cập tới những tình cảm, phẩm chất của người lao động như tình bạn cao đẹp, tình yêu tha thiết mặn nồng với nỗi thương nhớ da diết và ước muốn mãnh liệt, tình nghĩa thủy chung của con người trong cuộc sống…

– Ca dao yêu thương thường gắn với những biểu tượng như cái khăn, chiếc cầu,… vì đây là những vật, những nơi mà nam nữ thường có rất nhiều kỉ niệm. Cái khăn là kỉ vật luôn đồng hành người con gái. Nó mang theo khá ấm của người yêu. Còn chiếc cầu là nơi nam nữ hứa hò tâm sự.

– Ca dao tình nghĩa còn thường sử dụng những ước lệ như cây đa, bến nước, con thuyền, gừng cay, muối mặn… Vì đó là những hình ảnh vừa sắp gũi, thân thuộc với người bình dân vừa biểu tượng cho sự chia li, chờ đợi hay cho những ước muốn, khát khao về sự thủy chung tình nghĩa của con người.

– Ca dao khôi hài gôm hai mảng, một là tiếng cười tự trào thể hiện niềm yêu đời, lạc quan của người nông dân; hai là tiếng cười châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Tiếng cười tự trào là tiếng cười lạc quan trước hoàn cảnh của bản thân, còn tiếng cười phê phán là tiếng cười nhằm vào những thói hư tật xấu trong xã hội.

=> Có thể nhận xét rằng ca dao hài ­hước là sản phẩm của tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động. Nó phát sinh ngay từ trong cuộc sống vất vả, khốn khó và bộn bề toan lo của người nông dân.

b. Những giải pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong ca dao:

– Thường lặp lại những mô thức mở đầu : thân em, em như, cô kia, ước gì,…

– Sử dụng nhiều những mô típ biểu tượng : cây đa, bến nước, con đò, bến đợi, ngọn đèn, tấm khăn, cái cầu,…

– Sử dụng phổ biến những giải pháp so sánh, ẩn dụ, phóng đại phóng đại, tương phản đối lập.

– Sử dụng những thể thơ thân thuộc của dân gian (chủ yếu là lục bát).

– tiếng nói mang tính chất lời ăn tiếng nói hàng ngày, tuy rất đời thường nhưng mang nhiều hàm nghĩa sâu sắc…

Tham khảo thêm: tìm hiểu những câu ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

Trên đây là gợi ý trả lời thắc mắc bài 4 trang 101 SGK ngữ văn 10 tập 1 được Học Tốt soạn chi tiết giúp những em soạn bài Ca dao khôi hài trong chương trình soạn văn 10 tốt hơn trước khi tới lớp.

Trả lời thắc mắc bài 4 trang 101 SGK Ngữ văn lớp 10 tập 1 phần hướng dẫn soạn bài Ôn tập văn học dân gian Việt Nam

Bản quyền bài viết thuộc trường Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung (cmm.edu.vn)