Bài 4 trang 73 SGK Ngữ văn 10 tập 1 | Soạn bài Miêu tả và biểu cảm

Tài liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 4 trang 73 sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 1 phần soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự chi tiết và đầy đủ nhất.

Đề bài:

Giải thích vì sao đoạn trích dưới đây đã rất thành công trong việc sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm?

/…/ Nếu có lần nằm ngoài trời suốt mấy đêm, hẳn bạn thừa biết giữa lúc chúng ta ngủ thì cả một thế giới huyền bí bừng dậy trong cảnh cô quạnh và u tịch. Lúc ấy suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ, /…/ và văng vẳng trong không gian những tiếng sột soạt, những tiếng rung khe khẽ, tưởng đâu cành cây đang vươn dài và cỏ non đang mọc. Ban ngày là cuộc sống của chúng sinh còn ban đêm là cuộc sống của cây cỏ. Không quen thì dễ sợ… Cho nên tiểu thư của chúng ta cứ mỗi làn nghe thấy một tiếng động nhỏ là đã run lên và nép sát vào người tôi. Một lần, từ phía mặt đầm lấp lánh dưới kia nổi lên một tiếng kêu dài, não ruột, ngân vang rền rền tới chỗ chúng tôi ngồi. Cũng vừa lúc một vì sao rực rỡ đổi ngôi, lướt trên đầu chúng tôi về cùng một hướng đó, dường như tiếng than vãn mà chúng tôi vừa nghe thấy kia đã mang theo một luồng ánh sáng.

– Cái gì thế? – Xtê-pha-nét khe khẽ hỏi.

– Có một linh hồn lên thiên đàng, cô chủ ạ. – Nói rồi tôi làm dấu thánh.

Nàng cũng làm theo và cứ ngồi ngửa cổ như thế một lát, vẻ rất trầm ngâm. /…/

Nàng vẫn ngước mắt lên cao, tay đỡ lấy đầu, vai khoác tấm da cừu, nom nàng như chú mục đồng của nhà trời.

– Nhiều sao quá! Đẹp quá kìa! Chưa bao giờ tôi thấy nhiều sao như thế này. Mục đồng có biết tên các ngôi sao không?

– Dạ có, thưa cô chủ. /…/

Và trong khi tôi cố giảng cho nàng thế nào là đám cưới sao thì tôi cảm thấy như có một cái gì mát rượi và mịn màng tựa nhè nhẹ xuống vai tôi. Thì ra đầu nàng nặng trĩu vì buồn ngủ đã ngả vào tôi với tiếng sột soạt êm ái của những dải đăng-ten và làn tóc mây gợn sóng. Nàng cứ ngồi yên như thế, không nhúc nhích cho đến khi ngàn sao trên trời mời dần, nhoà đi trong buổi ban mai đang rạng. Còn tôi, tôi nhìn nàng ngủ, đáy lòng hơi xao xuyến nhưng vẫn giữ được mình vì đêm sao sáng kia bao giờ cũng đem lại cho tôi những ý nghĩ cao đẹp. Quanh hai chúng tôi, ngàn sao vẫn tiếp tục cuộc hành trình trầm lặng ngoan ngoãn như một đàn cừu lớn; và đôi lúc, tôi tưởng đâu một trong những ngôi sao kia, ngôi sao thanh tú nhất, ngời sáng nhất lạc mất đường đi đã đậu xuống vai tôi mà thiêm thiếp ngủ…

(Theo A. Đô-đê, Những vì sao, bản dịch của NXB Văn học, Hà Nội, 1981)

Gợi ý:

– Đoạn trích trên có phải là một trích đoạn tự sự không? Vì sao?

– Tìm những yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đoạn trích.

– Các yếu tố miêu tả và biểu cảm đóng góp gì vào việc nâng cao hiệu quả tự sự của đoạn trích? Thử hình dung xem, nếu thiếu các yếu tố miêu tả và biể cảm đó thì anh (chị) có thể cảm thấy như đang chứng kiến cảnh đêm sao thơ mộng, u huyền trên núi cao ở miền Pro-văng-xơ (1) xa xôi, cùng những rung động nhẹ nhàng, say sưa mà thanh khiết trong tâm hồn chàng chăn cừu bên cô gái ngây thơ, xinh đẹp không?

Trả lời bài 4 trang 73 SGK văn 10 tập 1

Cách trình bày 1

– Đoạn trích trên là văn bản tự sự vì có các yếu tố: nhân vật, sự việc, người dẫn chuyện.

– Yếu tố miêu tả: hiện thực cảnh ban đêm, tả trời ngàn sao.

– Yếu tố biểu cảm: diễn tả cảm xúc của nhân vật tôi khi ngồi cạnh Xtê – pha – nét.

– Các yếu tố miêu tả và biểu cảm giúp người đọc hình dung một cách sinh động về cảnh đêm sao thơ mộng, thể hiện tình cảm của chàng chăn cừu bên cô gái ngây thơ và thúc đẩy diễn biến cốt truyện.

Cách trình bày 2

– Đoạn trích này là một trích đoạn tự sự, có câu chuyện cụ thể. Đoạn trích nói về cuộc gặp gỡ, trò chuyện của một người con trai và một người con gái.

– Tuy nhiên đoạn trích lại sử dụng nhiều yếu tố miêu tả và biểu cảm đan xen:

+ Miêu tả: suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ, cành xây đang vươn dài và cỏ non đang mọc, mặt đầm lấp lánh, vì sao rực rỡ,…

+ Biểu cảm: Đẹp quá kìa; Chưa bao giờ tôi thấy nhiều sao như thế này; như có một cái gì mát rượi và mịn màng tựa nhè nhẹ xuống vai tôi, đáy lòng hơi xao xuyến, tôi tưởng đâu một trong những ngôi sao kia, ngôi sao thanh tú nhất, ngời sáng nhất lạc mất đường đi đã đậu xuống vai tôi mà thiêm thiếp ngủ,…

– Những yếu tố miêu tả và biểu cảm này khiến cho câu chuyện không đơn điệu tẻ nhạt. Trong câu chuyện ấy, ta có thể thấy được cả một bầu trời đêm đầy sao đẹp đẽ như mộng, ta còn cảm nhận được những rung động tinh tế, đầy xúc cảm trong lòng chàng trai.

Cách trình bày 3

Đoạn trích văn bản trong SGK được coi là đã sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm rất thành công, vì: Đây là văn bản tự sự: đoạn câu chuyện của chàng chăn cừu (nhân vật “tôi”) với cô chủ nhiệm xinh đẹp trong một đêm trời đầy sao.

a. Các yếu tố miêu tả gồm:

– Suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ và văng vẳng trong không gian những tiếng sột soạt, những tiếng rung khe khẽ tưởng đâu cành cây đang vươn dài và cỏ non đang mọc.

– Một lần từ phía mặt đầm lấp lánh dưới kia nổi lên một tiếng kêu dài, não ruột ngân vang rền rền. Cũng vừa lúc một vì sao rực rỡ đối ngôi lướt trên đầu chúng tôi về cùng một hướng đó, dường như tiếng than vãn mà chúng tôi vừa nghe thây kia đã mang theo một luồng ánh sáng.

– Nàng vẫn ngước mắt lên cao, tay đỡ lấy đầu, vai khoác tấm da cừu non, nàng như chú mục đồng của nhà trời.

b. Các yếu tố biểu cảm gồm

– Tôi cảm thấy có cái gì mát rượi và mịn màng tựa nhè nhẹ xuống vai tôi.

– Còn tôi, tôi nhìn nàng ngủ, đáy lòng hơi xao xuyến nhưng vẫn giữ được mình vì đêm sao sáng kia bao giờ cũng đem lại cho tôi những ý nghĩ cao đẹp.

– Tôi tưởng đâu một trong những ngôi sao kia, ngôi sao tinh tú nhất, ngời sáng nhất lạc mất đi đã đậu xuống vai tôi mà thiêm thiếp ngủ.

Rõ ràng yếu tố miêu tả và biểu cảm tăng thêm vẻ đẹp hồn nhiên của cảnh vật, của lòng người. Ta như chứng kiến cảnh đêm sao thơ mộng trên núi cao ở Prô – văng – xơ miền Nam nước Pháp cùng những rung động khẽ khàng, say sưa mà thanh khiết trong tâm hồn chàng chăn cừu bên cô gái ngây thơ xinh đẹp. Nếu thiếu những yếu tố này, chúng ta không cảm thấy hết những gì tốt đẹp đó và câu chuyện này sẽ trở nên khô khan hơn.

Cách trình bày 4

Đoạn trích trên là văn tự sự vì có các yếu tố: nhân vật, sự việc, người dẫn chuyện (tôi- chàng chăn cừu)

– Đoạn trích sử dụng các yếu tố miêu tả, biểu cảm làm phương tiện cho việc kể chuyện.

+ Miêu tả: hiện thực cảnh ban đêm, tả trời ngàn sao.

+ Biểu cảm: diễn tả cảm xúc của nhân vật tôi khi ngồi cạnh Xtê-pha-nét (lòng hơi xao xuyến nhưng vẫn giữ được mình).

– Các yếu tố miêu tả và biểu cảm nâng cao hiệu quả văn tự sự, giúp chúng ta hình dung được khung cảnh sinh động khi hai nhân vật ngồi cạnh nhau, cũng như tình cảm của nhân vật chàng trai chăn cừu với cô gái ngây thơ, xinh đẹp. Diễn biến của cốt truyện được phát triển.

Cách trình bày 5

– Đoạn trích là một đoạn trích của văn bản tự sự vì nó có:

+ Nhân vật: cố gái và chàng trai chăn cừu.

+ Sự việc: một đêm nằm ngắm sao trời, cùng nhau tâm sự của cô tiểu thư và chàng trai chăn cừu.

– Các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đoạn trích:

+ Miêu tả: cảnh cơ quạnh và u tịch, Lúc ấy,…khe khẽ, “suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ” … Miêu tả được sự yên tĩnh của cảnh vật nơi đây, nơi có bầu trời đầy sao, chỉ nhe thấy tiếng suối reo, cỏ mọc, nghe thấy tiếng kêu của loài côn trùng. Không gian chỉ có hai người: cô chủ và anh chàng chăn cừu.

+ Biểu cảm: “hẳn bạn thừa biết”, “tưởng đâu…”, “dường như…”, thể hiện rõ được nỗi bang khuâng sao xuyến khi đứng trước một cô tiểu thư xinh đẹp như vậy, nhưng anh chàng chăn cừu vẫn giữ được mình.Anh cứ ngỡ cố gái đang ngồi cạnh anh chính là vì sao lung linh rơi xuống đây.

– Nhận xét về tác dụng của miêu tả và biểu cảm trong đoạn trích: Có thể nói, đây là một đoạn văn mà yếu tố miêu tả và biểu cảm đã đóng góp tích cực cho việc nâng cao hiệu quả tự sự. Hai yếu tố này chẳng những đã giúp chúng ta hình dung một cách sinh động về cảnh đêm sao thơ mộng mà còn có tác dụng thúc đẩy diễn biến của cốt truyện. Yếu tố miêu tả làm nền cho việc nảy sinh sự việc và từ đó mới có những rung động khẽ khàng, say sưa mà thanh khiết của chàng chăn cừu bên cô gái ngây thơ, xinh đẹp. Đêm sao thơ mộng cùng những rung động ngọt ngào làm cho đoạn văn trở nên hấp dẫn và lí thú hơn.

-/-

Trên đây là gợi ý trả lời câu hỏi bài 4 trang 73 SGK ngữ văn 10 tập 1 được Học Tốt biên soạn chi tiết giúp các em soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự trong chương trình soạn văn 10 tốt hơn trước khi đến lớp.

Chúc các em học tốt !