Nội dung chính bài Ôn dịch, thuốc lá | văn 8 tập 1 (trang 118 – Tech12h

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Giới thiệu chung

• Tác giả: Nguyễn Khắc Viện là người am hiểu về rất nhiều lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, đặc biệt là y học. Ông có rất nhiều bài viết nói về việc phòng bệnh và chữa bệnh cho mọi người.
• Văn bản: trích trong cuốn Từ thuốc lá đến ma túy – Bệnh nghiện, năm 1992
• Nội dung chính: Giống như ôn dịch, nạn nghiện thuốc lá rất dễ lây lan và gây những tổn thất to lớn cho sức khỏe và tính mạng con người. Song nạn nghiện thuốc lá còn nguy hiểm hơn cả ôn dịch: nó gặm nhấm sức khỏe con người nên không dễ kịp thời nhận biết, nó gây tác hại nhiều mặt dối với cuộc sống gia đình và xã hội. Bởi vậy, muốn chống lại nó cần có quyết tâm cao hơn và biện pháp triệt dề hơn là phòng chống ôn dịch.

2. Phân tích văn bản

a. Thông báo về nạn dịch thuốc lá thuốc lá

• Ôn dịch,… -> thái độ vừa căm tức, vừa ghê tởm, nguyền rủa, gây chú ý cho người đọc.
• Ôn dịch thuốc lá đe doạ sức khoẻ và tính mạng của loài người còn nặng hơn cả AIDS.

=> Lời thông báo ngắn gọn, chính xác về dịch thuốc lá để nhấn mạnh hiểm hoạ to lớn của dịch này

b. Tác hại của thuốc lá

+ Ảnh hưởng tới sức khoẻ con người:

• Dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc khi nói về sự nguy hiểm của thuốc lá: So sánh thuốc lá tấn công loài người như giặc ngoại xâm đánh phá: ” Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu.”
• So sánh → tăng sức thuyết phục: thuốc lá là ôn dịch, là thứ giặc gặm nhấm đáng sợ.
• Đối với bản thân người hút thuốc:
  • Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc.
  • Chất hắc-ín → gây viêm phế quản,viêm phổi.
  • Chất ô xít cacbon → làm hồng cầu không tiếp cân ô-xi.
  • Chất ni -cô- tin → làm huyết áp cao,nhồi máu cơ tim,ung thư.
• Đối với sức khoẻ cộng đồng
  • Đầu độc những người xung quanh.
  • Vợ, con
  • Đồng nghiệp.
  • Phụ nữ mang thai→ Đau tim mạch,ung thư,viêm phế quản,đẻ non…

+ Ảnh hưởng của thuốc lá đến đạo đức con người:

• Người lớn hút thuốc đầu độc con em và nêu gương xấu
• Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá cao
• Cảnh báo nạn đua đòi thuốc lá dẫn đến các tệ nạn khác ở thanh niên.
• Huỷ hoại lối sống, nhân cách của con người

c. Lời kêu gọi chống thuốc lá

• Đưa ví dụ, số liệu, so sánh ⇒ Khẳng định tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ sức khoẻ con người và giữ gìn bầu không khí trong lành là nhiệm vụ chung của toàn nhân loại.
• Tham gia chiến dịch chống thuốc lá trên thế giới, các hoạt động thống nhất rộng khắp nhằm chống lại một cách hiệu quả ôn dịch thuốc lá.

B. Phân tích chi tiết nội dung bài học

1. Thông báo về nạn dịch thuốc lá thuốc lá:

Mở đầu đoạn trích, tác giả nêu nhận xét chung về hậu quả ghê gớm của những nạn dịch từ trước đến nay và lấy đó làm cơ sở để khẳng định tác hại nghiêm trọng của thuốc lá: Dịch hạch, thổ tả, hàng vạn hàng triệu người chết, nhờ tiến bộ y học, loài người hầu như đã diệt trừ được những dịch khủng khiếp ấy. Nhưng vào cuối thế kỉ này lại xuất hiện những ôn dịch khác.

=> Luận đề được đưa ra: Ôn dịch thuốc lá đang đe dọa sức khỏe và tính mạng loài người còn nặng hơn cả AIDS. Tác giả dùng phương pháp tăng cấp để thu hút sự chú ý của người đọc và nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề được đặt ra trong bài viết của mình.

2. Tác hại của thuốc lá

• Tác giả dùng biện pháp so sánh:” “Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu.”, tác giả đã tạo ra một ấn tượng mạnh trước khi tiến hành phân tích y học về tác hại của thuốc lá. Thuốc lá cũng như một loại giặc mà con người cần phải chống. Nói một cách đơn giản, khói thuốc không làm cho người “lăn đùng ra chết ngay” mà nó gặm nhấm dần sức khỏe của người như tằm ăn lá dâu, nghĩa là người hút không thấy ngay tác hại cua nó mà chủ quan, coi thường những lời cảnh báo… Biện pháp so sánh này có tác dụng rất sắc sảo trong lập luận, tác giả mượn cách so sánh này để dẫn người đọc đến một so sánh khác, tạo được ấn tượng mạnh.
• Tác giả đã phân tích cặn kẽ và nêu ra hàng loạt dẫn chứng cụ thể để chứng minh mức độ nguy hại của khói thuốc.
  • Hút thuốc lá có hại cho cơ thể, cho sức khoẻ người hút một cách từ từ, chắc chắn Nào là “gây ho hen và sau nhiều năm gây viêm phế quán”, nào là “sức khoẻ người nghiện thuốc ngày càng sút kém”, “trên 80% ung thư vòm họng và ung thư phổi là do thuốc lá”, đến Viện tim mạch, cũng dược nghe Viện trưởng cho biết: “chất ni-cô-tin của thuốc lá làm các động mạch co thắt lại, gây những bệnh nghiêm trọng như huyết áp cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim,… có thấy những người 40 – 50 tuổi đã chết đột xuất vì nhồi máu cơ tim… có thấy những khối u ghê tởm mới nhận ra tác hại ghê gớm của thuốc lá…”.
  • Thuốc lá gặm nhấm cơ thể, sức khoẻ những người xung quanh. Bác bỏ quan điểm sai lầm: “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!” thông qua nêu ra tác hại của thuốc lá đối với cộng đồng. Người hút không thấy ngay tác hại của thuốc lá và càng không hề biết rằng hơn bốn ngàn chất độc trong khói thuốc lá có khả năng gây ra những bệnh hiểm nghèo, không chỉ tổn hại sức khỏe bản thân mà còn những người xung quanh. Những người xung quanh đó là ai? Đó là vợ, con, những người làm việc cùng phòng, những người tiếp xúc với người nghiện. Họ hít phải khói thụốc, bị nhiễm độc, cũng đau tim mạch, viêm phế quản, cũng ung thứ,có hại cho phụ nữ mang thai, sinh non…

=> Dựa vào những căn cứ khoa học, những số liệu cụ thể ⇒ người đọc bị thuyết phục hoàn toàn ⇒ Thuốc lá huỷ hoại nghiêm trọng sức khoẻ con người, là nguyên nhân của nhiều cái chết.

3. Lời kêu gọi chống thuốc lá

• Tác giả đưa ra những số liệu để so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước Âu – Mĩ trước khi đưa ra kiến nghị nhằm mục đích cảnh báo đồng thời chứng minh rằng tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc ở thành phố lớn nước ta cao ngang với tỉ lệ các thành phố Âu – Mĩ. Đây là điều không thể chấp nhận. Thứ hai là cho thấy các nước đã tiến hành những chiến dịch, thực hiện những biện pháp ngăn ngừa, hạn chế thuốc lá quyết liệt hơn ta. Thứ ba, so sánh với nước họ, chúng ta còn quá nhiều bệnh dịch cần phải thanh toán.=> Từ đó đưa ra kiến nghị: Đã đến lúc mọi người phải đứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này.

4. Tổng kết

• Nghệ thuật:
  • Kết hợp lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động với thuyết minh cụ thể, Phân tích dựa trên cơ sở khoa học.
  • Sử dụng thủ pháp so sánh để thuyết minh một cách thuyết phục một vấn đề y học liên quan đến vấn đề xã hội.
• Nội dung: là các tri thức làm rõ tác hại của thuốc lá -> nâng cao nhận thức -> đề phòng cho tất cả mọi người
• Ý nghĩa: Với những phân tích khoa học, tác giả đã chỉ ra tác hại của việc hút thuốc lá đối với đời sống con người, từ đó phê phán và kêu gọi mọi người ngăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá.