TBL là gì? Cách dùng và ý nghĩa của Triple Bottom Line?

Trong lĩnh vực doanh nghiệp và kế toán khi nhắc tới Triple Bottom Line chúng ta có thể hiểu ngay đây là thuật ngữ để chỉ về ba thành tố như xã hội, môi trường (hay sinh thái) và tài chính đây là ba yếu tố mà tất cả các doanh nghiệp đều quan tâm vì nó ảnh hưởng tới đo lường lợi nhuận và các yếu tố khác rất nhiều. Với vai trò quan trọng như vậy của Triple Bottom Line.

1. TBL là gì?

Hiện nay có rất nhiều người chưa hiểu rõ về TBL hoặc 3BL cụ thể thì đây là viết tắt của Triple Bottom Line, một thuật ngữ Tài chính doanh nghiệp & Kế toán Kế toán. TBL có nghĩa là điểm mấu chốt ba, là một khung kế toán với ba phần cụ thể là phần về xã hội, môi trường (hay sinh thái) và tài chính. Như vậy nên với khung TBL được một số tổ chức đã áp dụng để đo lường lợi nhuận, đo lường tác động của công ty đối với con người và trên hành tinh từ đó đánh giá tác động và tính bền vững của công ty trên cả quy mô địa phương và toàn cầu.

Như vậy nên ta thấy đây là điểm mấu chốt tiếp tục đo lường lợi nhuận, nhưng cũng đo lường tác động của tổ chức đối với con người và trên hành tinh. Điểm mấu chốt ba là cách thể hiện tác động và tính bền vững của công ty trên cả quy mô địa phương và toàn cầu. Các công ty chịu trách nhiệm trước hết đối với tất cả các bên liên quan của họ và bao gồm tất cả những người có liên quan đến công ty dù trực tiếp hay gián tiếp cũng như hành tinh chúng ta đang sống. Cách tiếp cận này xem các cổ đông là một phần của nhóm các bên liên quan nhưng chỉ là một phần của nó.

2. Cách dùng và ý nghĩa của Triple Bottom Line:

Như chúng ta đã thấy thời gian gần đây có một loạt biến động từ toàn cầu hóa, hiệp ước trao đổi thương mại song/đa phương, tiến bộ công nghệ, khan hiếm thực phẩm và nguyên liệu đến khủng hoảng tín dụng, kinh tế thoái trào, biến đổi khí hậu, khủng bố… đã thay đổi ngay sâu sắc cục diện nền kinh thương toàn cầu, khiến các công ty đủ mọi loại hình và phạm vi vận hành trên thế giới phải thay đổi ngay tư duy và mô hình phát triển kinh thương (business model) của mình. Theo đó nên có rất nhiều sự thay đổi ngay căn bản có tính cách chiến lược này được xem là tất yếu để các công ty dù đã có truyền thống dài lâu hay các công ty nhỏ và mới thành lập, khả năng sống còn, tăng trưởng và tồn tại trong bối cảnh tình hình cạnh tranh càng ngày càng tăng, từ nhiều nguồn và dưới nhiều cách thức.

Nhưu các tài liệu và thông tin do nhà thống kê cho biết, thì dưới sức ép của cạnh tranh đa phương (do toàn cầu hóa), giá cả nguyên liệu không ngừng gia tăng (do khai thác và dùng tài nguyên thiên nhiên bất hợp lý) và những vấn nạn xã hội, công ty sẽ phải đương đầu với mức lợi nhuận càng ngày càng thu hẹp, nếu không tìm được lối ra thích ứng, khả năng kéo theo nguy cơ phá sản. “Lối ra” đó phải dựa trên những “tổng giá trị bền vững” (sustainable values) bằng cách xây dựng, phát triển và củng cố những mối liên hệ mới với những tác nhân liên quan ngoài truyền thống. Tương quan đó bao gồm người tạo ra danh mục và dịch vụ (công ty), người tiêu thụ danh mục và dịch vụ (cộng đồng) vàngườicung cấp vật liệu sản xuất (trái đất). Mô hình phát triển doanh thương mới bổ sung cho công thức tăng trưởng thông dụng (giá cả, chất lượng và đa dạng hóa) và được phát huy trên nền tảng bền vững khi thoả mãn được bắt buộc của cả ba yếu tố cụ thể đó là về con người (People), trái đất (Planet) và lợi nhuận (Profit) theo đề xuất The Triple P’s của J. Elkington.

3. Tham khảo thêm về ba thành tố đối với doanh nghiệp:

Hiện nay để một doanh nghiệp có thể phát triển tốt nhất về để phát triển bền vững, doanh nghiệp cần xem chính bản thân doanh nghiệp như là một thành viên của cộng đồng, và thực hiện những nghĩa vụ của mình bao gồm các yếu tố như: People, Planet, và Profit cụ thể như sau:

Thứ nhất về yếu tố People ở đây chúng ta thấy cần đề cập đến cộng đồng và cả bản thân đội ngũ cán bộ lãnh đạo, điều hành quản lý, nhân viên, cổ đông của doanh nghiệp. Theo đó với các doanh nghiệp làm gì để có thể cải thiện được tình hình kinh tế của cộng đồng, của xã hội, cải thiện về nguồn lao động, cải thiện những tri thức, cuộc sống của cộng đồng,…Ở thành tố này, chúng ta thường thấy những chương trình cụ thể như Management Trainee của các tập đoàn đa quốc gia như Unilever, Pepsi, P&G,v.v… chương trình này giúp giáo dục và huấn luyện các sinh viên mới ra trường nắm bắt được những kiến thức và kỹ năng thực tiễn nhầm đáp ứng các nhu cầu trong công việc. Khi các sinh viên được đào tạo, họ có thể tạo ra được những giá trị cụ thể cho cộng đồng và xã hội. Một ví dụ khác là, khi bão và lũ lụt xảy đến với ở miền Trung, thì một công ty phát động chương trình nhường cơm sẻ áo, cùng thực hiện chương trình từ thiện đến những khu vực gặp nạn này.

Thứ hai về thành tố Planet: ở đây khi chúng ta nói đến những việc làm của công ty làm cho môi trường sống ngày càng an toàn, và tốt đẹp hơn. Ví dụ cụ thể như đối với những công ty sản xuất, hàng ngày thải ra môi trường xung quanh hay thải ra sông, cống rảnh một lượng lớn các chất thải độc hại, sau một quá trình lao động và sản xuất, công ty này áp dụng những công nghệ mới giúp xử lý chất thải tốt hơn, hoặc tái sử dụng các chất thải này. Một ví dụ khác là OMO, nhãn hàng bột giặt này luôn luôn có nhiều chương trình CSR riêng của nhãn mình bao gồm 2 hoạt động nổi trội có thể là đối với môi trường giáo dục và giúp trẻ phát triển tốt hơn và các hoạt động thân thiện với môi trường. bên cạnh đó với các hoạt động thân thiên với môi trường của OMO là mỗi năm điều nghiên cứu và yêu cầu các nhà cung cấp cung cấp hay sử dụng những thành phần nguyên liệu thân thiên hơn với môi trường như nhựa tái chế không có chất độc hại với môi trường,…

Cuối cùng đối với thành tố Profit là làm sao phải có lợi nhuận cho công ty. Theo thành tố này ta thấy một khi công ty có lợi nhuận, thì công ty sẽ đóng thuế cho nhà nước, góp phần vào ngân sách quốc gia. Ngoài ra ta thấy nếu một khi công ty có lợi nhuận thì mới phát triển được, ngoài việc đóng góp vào ngân sách quốc gia, công ty còn đem đến nhiều việc làm hơn cho cộng động và quốc gia hay khu vực mà mình hoàn hoạt động, từ đó giúp việc luân chuyển hàng hóa trở nên thông suốt và tốt hơn dẫn đến việc kinh tế phát triển.

Ba yếu tố này thường gắn liền với nhau, một khi doanh nghiệp có khả năng tích hợp hài hòa cả ba yếu tố kinh tế, môi trường và xã hội trong chiến lược ngắn và dài hạn của mình. Sự thành công của việc thực hiện chiến lược đó cũng sẽ được đo lường dựa trên mức độ hài lòng của tất cả tác nhân liên quan, được thể hiện qua hình ảnh (image) và danh tiếng (reputation) của doanh nghiệp được cộng đồng công nhận. Kinh nghiệm thực tế cho thấy, trong dài hạn những “yếu tố mềm” này, khi được tích lũy, sẽ biến thành “tích sản bền vững” (sustainable assets) có thể thay thế “sức mạnh tài chính”, đã trở thành mong manh trong hoàn cảnh bất ổn hiện nay.

Như đã phân tích ở trên, ba yếu tố People, Planet, và Profit đều là những yếu tố quan trọng, không thể thiếu để doanh nghiệp phát triển bền vững, tuy nhiên yếu tố People (con người) có vai trò quyết định vì con người (lãnh đạo doanh nghiệp) quyết định chiến lược phát triển, đường hướng kinh doanh của doanh nghiệp, con người (nhân viên) trực tiếp sản xuất, kinh doanh tạo ra sản phẩm, lợi nhuận cho doanh nghiệp, con người (người tiêu dùng, cộng đồng địa phương) quyết định tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp, con người (cổ đông) quyết định việc đầu tư vốn cho doanh nghiệp và cũng chính con người quyết định việc ứng xử với Planet (trái đất) trong quá trình sản xuất, kinh doanh … để đạt được mục đích cuối cùng và lâu dài của doanh nghiệp là Profit (lợi nhuận) cho doanh nghiệp./.