Tuỳ bút là gì? Một số đặc điểm của thể loại tuỳ bút

Trong nền văn học của Việt Nam thì tuỳ bút là thể loại văn chương được biết đến rất sớm. Tuỳ bút đóng vai trò rất lớn cho nền văn học nước ta với nhiều tác phẩm tuyệt vời của các nhà văn tiêu biểu như Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Tuân hay Thạch Lam. Trong bài viết dưới đây cùng chúng tôi tìm hiểu tuỳ bút là gì cùng một số đặc điểm của tuỳ bút nhé.

Tuỳ bút là gì lớp 7

Trong ngữ văn lớp 7 có giải thích tùy bút là thể loại văn học hình ký. Tác phẩm tùy bút được biết đến là các tác phẩm mà trong đó tác giả đã ghi chép lại các sự kiện, sự việc, con người do chính mình quan sát, trải qua, suy ngẫm và nhận xét một cách trung thực nhất.

Thể loại tùy bút được coi là “lối chơi độc tấu của cái tôi trữ tình”. Tuỳ bút – tuỳ hứng mà viết. Tùy bút được viết lên nhờ cảm hứng của tác giả. Mỗi con chữ, câu văn đều được trôi qua những cảm xúc thật, trải nghiệm thật của nhà văn nên mỗi câu từ trong các bản tuỳ bút đều thấm đẫm chất thơ.

Nghệ thuật trong tùy bút

Như chúng tôi đã nói ở trên, tùy bút chính là văn chương tuỳ hứng. Cũng chính vì lý do này mà mỗi bản văn chương tuỳ bút đều mang trong mình phong cách nghệ thuật tự do, phóng khoáng và đậm trữ tình.

• Tuỳ bút là những tác phẩm văn học đậm chất báo chí.
• Chất văn trong các tác phẩm thể hiện ở những cảm xúc của nhân vật trữ tình. Đôi khi trong tác phẩm cũng sẽ có những cảm xúc lãng mạn, bay bổng. Đôi lúc những con chữ này lại mang theo sự sâu sắc, đa chiều ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng đọc giả.
• Câu từ trau chuốt, tinh tế thể hiện sự kỹ lưỡng cùng tài nghệ xuất chúng của những ngòi bút xuất chúng.
• Nội dung tùy bút mang tính cập nhật, thể hiện nhanh tin tức xảy ra trong cuộc sống hằng ngày mang đậm chất báo. Tuỳ bút cũng miêu tả, nói về những cái thực, việc thực, diễn ra trong đời sống thật.

Một văn được xem là tác phẩm tùy bút không chỉ cần trau chuốt về từ ngữ, câu văn thể hiện được tính cập nhật của chất báo thì nó còn phải thể hiện được cảm xúc của nhân vật trữ tình trong tác phẩm. Mạch văn, câu chữ trong tuỳ bút cũng phải thể hiện được những suy ngẫm, tư tưởng của nhân vật một cách liền mạch, trong suốt.

Tuỳ bút có những yếu tố nào? Một số đặc điểm của thể loại tuỳ bút

Trong phần trước tôi đã giới thiệu tới các bạn định nghĩa cùng nghệ thuật trong tuỳ bút thì tiếp theo đây tôi sẽ giới thiệu tới các bạn những yếu tố có trong một văn bản, bài văn tuỳ bút.

Đề tài:

• Tuỳ bút có thể có đề tài vô cùng phong phú, đa dạng. Tác giả có thể lựa chọn bất cứ phương diện nào trong đời sống xã hội, văn hoá, lịch sử hay các vấn đề nóng trong thời sự, đời tư để làm đều tài cho một văn bản tuỳ bút.
• Tuy bút là phóng bút mà viết, thoải mái mà tái hiện cảm xúc, tiếng nói nội tâm cùng các cung bậc cảm xúc của tác giả hay của chính các nhân vật trong câu chuyện. Những gì được tái hiện trong các tác phẩm có thể là những cảm xúc đơn giản thường ngày về con người, về tình yêu, về thiên nhiên hay về những câu chuyện những nỗi phức tạp, ám ảnh, day dứt về con người hay sự việc,…
• Tuỳ bút cũng là những tác phẩm thể hiện được sự tinh tế, nhạy cảm của tác giả trước vẻ đẹp thiên nhiên hay những giá trị văn hoá truyền thống.

Lời văn, giọng điệu:

• Giọng điệu của các văn bản tùy bút bao giờ cũng đi theo lối văn uyển chuyển linh hoạt và đong đầy tính sáng tạo, bất ngờ của các nhân vật trữ tình. Lời văn có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa trần thuật cùng chất thơ trong văn bản mang đến cho người đọc cảm giác mềm mại, thoải mái trong cách kể chuyện.
• Người nghệ sỹ trong tùy bút phải thật sự là nhân vật xuất chúng, được coi là “bậc thầy ngôn từ” bởi lối hành văn độc tấu đảm bảo trau chuốt từng từ ngữ, câu văn. Giọng điệu luôn chậm rãi, như thủ thỉ tâm tình. Người kể chuyện xưng tôi – nhân vật trữ tình dẫn dắt mạch cảm xúc cho toàn bài tùy bút.

Kết cấu:

• Tùy bút không giống như các thể loại truyện ngắn hay tiểu thuyết khác khi chú trọng vào diễn biến, trình tự, cốt truyện mà chỉ chú tâm thể hiện dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.
• Nếu truyện ngắn, tiểu thuyết kể về một nhân vật với chuỗi hành trình trong cuộc sống của họ, thì tùy bút lại chú trọng làm nổi bật hình ảnh con người trong một khoảnh khắc, đôi khi chỉ là một lát cắt trong chuỗi hành trình cuộc sống của con người. Trong đó đan xen những suy tư, bình phẩm hay ca ngợi con người, làm nổi bật con người (chủ nghĩa anh hùng lớn lao).

Bút ký là gì

Bút ký là thể loại văn học hình ký. Một tác phẩm bút ký thường có quy mô tương ứng với truyện ngắn nhưng bút ký không sử dụng các tình tiết hư cấu trong nội dung như ở truyện ngắn.

Bút ký khá giống với tuỳ bút ở chỗ nó cũng ghi lại những sự việc, sự vật, con người mà nhà văn đã tìm hiểu, nghiên cứu từ trước. Những tác phẩm bút ký là sự phản ánh, ghi lại cảm nhận của chính tác giả về các hiện tượng, tư tưởng, sự việt hay con người nào đó trong cuộc sống này. Một tác phẩm bút ký có cuốn hút hay không, có thuyết phục người đọc hay không còn tùy thuộc vào tài năng, trình độ nghiên cứu, khám phá cùng cách diễn đạt, hành văn của tác giả. Đối với những cây bút lâu năm họ có thể đưa ra được những khám phá mới mẻ về một vấn đề. Giúp cho người đọc cảm nhận được những sâu sắc trong sự va chạm của hoàn cảnh cùng tình cảnh, của cá nhân cùng môi trường, hiện tượng hay sự việc. Nói một cách đơn giản, khách quan hơn thì giá trị hàng đầu của một tác giả bút ký chính là giá trị nhận thức của tác giả thể hiện trong các tác phẩm của mình.

Một tác phẩm bút ký có thể được xem là một tác phẩm văn học cũng có thể được coi là một tác phẩm báo chí. Tuỳ theo mức độ thể hiện cái tôi của tác giả cùng mức độ sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong tác phẩm và tính chất tác động của nó tới công chúng mà xếp loại tác phẩm.

Bút ký có thể thiên về khái quát các vấn đề trong những hiện tượng, đời sống khác nhau. Nó cũng có thể thiên về văn chính luận. Nếu thiên về việc khái quát vấn đề trong đời sống thì tác giả sẽ chú ý nhiều hơn đến việc điển hình hoá tính cách nhân vật bằng nhiều biện pháp nghệ thuật văn học như xây dựng cốt truyện chặt chẽ, hấp dẫn với những xung đột mang tính tiêu biểu, sử dụng các yếu tố liên tưởng, trữ tình,… Tuy nhiên, với các tác phẩm bút ký chính luận thì tác giả lại viết thiên về các hiện tượng, đời sống xã hội mà chính mình nắm bắt được bản chất thực bên trong các sự việc này. Những tác phẩm này thường được dùng để mô tả sự việc, hiện tượng, con người một cách chính xác, sinh động, gần gũi nhất với người đọc kèm theo các lập luận, nhận xét của riêng mình hoặc nhân vật. Trong những văn bản mang tính chính luận sự việc, hiện tượng cũng được phân tích, đánh giá, mô tả kỹ càng và khách quan hơn bớt đi những yếu tố nghệ thuật trong văn học thêm vào các yếu tố châm biếm, hài hước.

Hiện nay cũng có rất nhiều người nhầm lẫn các tác phẩm bút ký cùng tuỳ bút tuy nhiên chúng ta cần hiểu rằng tùy bút thường viết nghiêng về tính trữ tình thể hiện tình cảm của người viết thì bút ký nghiêng về ghi chép, phản ánh hiện thực. Đối với một tác phẩm bút ký, người đọc nên quan tâm đến cả hai yếu tố cơ bản: Hiện thực khách quan được ghi chép trong một bài hồi ký và tư tưởng, tình cảm, hình ảnh chủ quan của nhà văn.

Một số tác phẩm thuộc thể loại tùy bút tiêu biểu

1. Những ngày thơ ấu – Nguyên Hồng

Tác phẩm kể về tuổi thơ cơ cực của cậu bé Hồng với những ký ức ám ảnh người ta đến đau lòng. Hồng là một cậu bé sinh ra trong một gia đình khá giả thậm chí được coi là giàu có khi có thầy làm cai ngục. Thế nhưng, khi ông sa chân vào “nàng tiên nâu” thì thầy của Hồng đã xin nghỉ việc, bán hết tài sản. Mẹ của Hồng sau những cố gắng vun vén cho gia đình mà không thể cứu vãn được đã nuốt nước mắt để lại Hồng dắt theo đứa con gái đi tha hương cầu thực.

Không có sự dạy dỗ của cha, không có sự yêu thương và quan tâm của mẹ, Hồng trở thành một cậu nhóc cầu bơ cầu bất, la cà khắp nơi, giao du với đám bạn xấu, tập tành kiếm tiền. Đến khi cha mất, Hồng thực sự trở thành chú chim gãy cánh chỉ còn biết cúi đầu chịu đựng những lời đay nghiến, cay nghiệt dành cho gia đình mình.

1. Chuyện thời bao cấp – Nhiều tác giả

Câu chuyện là cái nhìn toàn cảnh về xã hội nước ta thời bấy giờ. Những mẩu chuyện như những mảnh ghép tạo nên một bức tranh sinh động giúp người đọc hình dung được một thời bao cấp hoàn chỉnh. Một thời bao cấp với hàng vạn nỗi lo cơm, áo, gạo, tiền. Một thời bao cấp với những nỗi sợ trong cuộc sống đang dần đánh gục sự sống của những con người nghèo khổ.

1. Từ chiến trường khốc liệt – Peter Arnett

Từ chiến trường khốc liệt là một cuốn tuỳ bút, hồi ký hấp dẫn đã gây tiếng vang lớn tại Mỹ vào năm 1995. Cuốn sách như một chứng nhân lịch sử khi nó chứa đựng những hình ảnh, cảnh tượng của tác giả khi chứng kiến các cuộc chiến tranh tại Việt Nam, Lào, Iran,…. Cùng nhiều quốc gia khác trên thế giới.

1. Cát bụi chân ai – Tô Hoài

Câu chuyện khắc hoạ hình tượng của các nhà văn lớn như Nguyễn Tuân, Xuân Diệu, Nguyễn Bính, Nguyên Hồng,… Trong thời kỳ ngòi bút đi cùng kháng chiến. Những áng văn bừng cháy giữa những cuộc kháng chiến khốc liệt còn được tô điểm thêm bằng những tình bạn đẹp đẽ của các nhà văn, nhà thơ thời bấy giờ.

Trên đây là tổng hợp thông tin trả lời cho câu hỏi tuỳ bút là gì cùng những khác biệt giữa tùy bút cùng bút ký. Hy vọng rằng qua bài viết này các bạn có thể hiểu hơn về các thể loại trong văn học Việt Nam cùng tìm hiểu về một số tác phẩm tuỳ bút kinh điển của các tác giả xuất sắc nhất.

Xem thêm: Tính chất của cuộc cách mạng Pháp 1789 là gì

Thắc mắc –

• Tính chất của cuộc cách mạng Pháp 1789 là gì

• Nhiệm vụ của trồng trọt là gì? Tổng quan về trồng trọt

• Phông bạt là gì? Ý nghĩa thực sự của từ phông bạt

• ARDS là gì? Biến chứng, chẩn đoán hội chứng ARDS

• Thông tin di truyền là gì? Những điều cần biết về di truyền

• OTD là gì? Những thông tin cơ bản về nhóm nhạc OTD

• Haki bá vương là gì? Tìm hiểu haki bá vương trong One Piece